لەوەتەی مرۆڤ بیری لە دەوڵەت سازی و ئابوری کردۆتەوە، دانی باج بە یەکێک لە کۆڵەگە سەرەکیەکانی دەوڵەتداری دادەنرێت.
وڵاتێک لەسەر ئەم گۆی زەویەی نادۆزیتەوە سیستەمی باجدانی تیا نەبێ.
لە وڵاتە پێگەیشتوو و پێشکەوتووەکان باج لەسەر سەرلەبەری موچەو داهات و بازاڕی کڕین و فرۆشتن و سەودا بازرگانیە گەورەو بچووکەکان هەیە.
باج، ئامرازێکە بۆ رێکخستنەوەی بازاڕو کەرتی بازرگانی و سەرچاوەیەکی داهاتی باشیشە بۆ حکومەت تاکو تەنیا پشت بە یەک سەرچاوەی داهاتەوە نەبەستێت.
لە وڵاتە پێشکەوتووەکان ئەو توێژانەی داهات و سەرمایە یا موچەی بەرزیان هەیە یا خاوەنی موچەی کەم و مامناوەندین، سیستەمی باج پەیرەو دەکرێ و خاوەن سەرمایەو موچەبەرزەکان ئەشێ باجێکی زیاتر لە توێژەکانی تر بە حکومەت بدەن تا هەم باری لاری ئابوری بخرێتەوە سەر ڕاستە ڕێ و هاوسەنگ بکرێ و هەمیش کەڵێن و جیاوازیە کۆمەڵایەتیەکان کەم بکرێنەوە و ئاستی ژیان و گوزەرانی چینە کەم دەرامەتەکان چارەسەر بکرێت و ئەوانیش توانای دابین کردنی لانی کەمی پێداویستیە سەرەکیەکانی ژیانیان هەبێ.
وەڵام بدەوه