لە كاردانەوەی رووداوەكەی لالەزار و پەلاماری هێزەكانی یەكێتی لە ناوجەرگەی سلێمانیدا، نووسەر و رۆشنبیر رێبوار سیوەیلی رای گەیاند، ئەو ڕووداوە توندوتیژ و نایاساییانەی لە ماوەی ڕابردوودا شاری سلێمانییان هەژاند، تەنیا كۆمەڵێك پێشێلكاریی كاتی نەبوون، بەڵكو زلەیەكی بەهێز بوون كە لە خەونی سەقامگیری و ئاوەدانیی هەرێمی كوردستانیان دا.
هێرشەكەی یەكێتی بۆ سەر لاهوور و حزبەكەی و بەكارهێنانی ئەو هەموو توندوتژییە و بڵاوبوونەوەی وێنە و ڤیدیۆی هێرشەكە لە چەندان شوێن، هەموو كۆمەڵگەی كوردی هەژاندووە و نووسەرانیش بەردەوامن لە خوێندنەوە و رەخنەكردنی ئەو دۆخە.
رێبوار سیوەلی لە گوتارێكیدا كە لە فەیسبووكی خۆی بڵاوی كردووەتەوە رای گەیاند، ئەم كارانە كە بە شێوەیەكی چاوەڕواننەكراو ئاسایشی شارەكەیان كردە ئامانج، وێنەی سلێمانی وەك پایتەختی ڕۆشنبیری و ئازادی، لەكەدار كرد و پرسیارێكی چارەنووسسازیشیان ورووژاند: ئاخۆ داهاتووی ئەم هەرێمە بەرەو كوێ هەنگاو دەنێت؟
رێبوار دەڵێت، ئەوەی ڕووی دا، گەڕانەوە بوو بۆ یادەوەرییەكی تاڵی سەردەمی حوكمی تاكڕەوانە، گرتنی خەڵك لەسەر بیروڕای جیاواز، بەكارهێنانی دامەزراوەی دادوەری بۆ مەرامی سیاسی و بڵاوكردنەوەی ترس لەناو هاووڵاتییاندا و كوشتن بە بەهانەی یاخیبوون.
باسی لەوەش كردووە، ئەم هەنگاوانە نیشانەی قەیرانێكی قووڵی تێنەگەیشتنی مێژوویی و سیاسییە لەلایەن هێزە دەسەڵاتدارەكانی ئەو شارەوە كە لەبری پاراستنی دەستكەوتەكان، خۆیان بوونەتە هەڕەشە بۆ سەریان. لەم سۆنگەیەوە دەتوانین سێ سیناریۆی سەرەكی بۆ داهاتووی هەرێم وێنا بكەین:
رێبوار سیوەیلی نووسەر چەندان سیناریۆی خستووتەڕوو لەوانە، قووڵبوونەوەی دوو-ئیدارەیی: ڕووداوەكانی سلێمانی دەبنە بیانوویەكی بەهێز بۆ پارتی دیموكراتی كوردستان تا سنووری هەژموونی خۆی لە هەولێر و دهۆك جێگیرتر بكات و مامەڵە لەگەڵ سلێمانی وەك زۆنێكی یاخی و نائارام بكات. ئەمەش دەبێتە هۆی ئیفلیجبوونی تەواوەتیی حكوومەتی هەرێم و پەرلەمان. دامەزراوەكان لەبری ئەوەی نیشتمانی بن، دەبنە دامەزراوەی حزبی و ناوچەیی.
داكشانی ئابووری و كۆچی دەستەبژێر:
ناجێگیریی سیاسی و تەناهیی دەبێتە هۆی ساردبوونەوەی وەبەرهێنانی بیانی و ناوخۆیی. سلێمانی كە زمانی حاڵی ناڕەزایەتییەكان بووە، تووشی گەمارۆیەكی ئابووریی نافەرمی دەبێت. ئەم دۆخە وا دەكات ڕۆشنبیران، چالاكان، ڕۆژنامەنووسان و گەنجانی بێهیوا بە لێشاو وڵات جێبهێڵن و هەرێم لە وزە و توانای مرۆیی بەتاڵ ببێتەوە.
دەستێوەردانی دەرەكی:
حكوومەتی ناوەندی لە بەغدا و وڵاتانی دراوسێ (ئێران و توركیا) ئەم دابەشبوون و لاوازییەی هەرێم وەك دەرفەتێكی زێڕین دەقۆزنەوە. بەغدا فشارەكانی بۆ سەر بودجە و مووچە و دۆسیەی نەوت زیاد دەكات، هەوڵی سەپاندنی هەژموونی خۆی بەسەر فڕۆكەخانە و دەروازە سنوورییەكاندا دەدات. هەرێم وردە وردە سەروەرییەكەی لە دەست دەدات و دەبێتەوە بە پارێزگایەكی پەراوێزخراوی عێراق.
لەدەستدانی وێنەی نێودەوڵەتی:
وێنەی "عێراقەكەی تر" كە ساڵانێك هەرێمی كوردستان شانازیی پێوە دەكرد، بەتەواوی دەشێوێت. كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لە هەرێم بێهیوا دەبێت و چیتر وەك ئەكتەرێكی جێگیر و دیموكرات سەیری ناكات.
لە سینارۆی دووەمدا سیوەیلی دەڵێت: ناڕەزایەتیی بەرفراوانی چینە جیاوازەكانی كۆمەڵگە (كۆمەڵگەی مەدەنی، ئەكادیمییەكان، بازاڕ و تەنانەت دەنگە ناڕازییەكانی ناو خودی یەكێتی) فشارێكی گەورە دروست دەكات بۆ ڕاگرتنی ئەم ڕەوتە مەترسیدارە. ئەگەر هەیە باڵێكی تری ناو یەكێتی بێتە پێشەوە كە ددان بە هەڵەكاندا دەنێت و هەوڵی كردنەوەی دەرگای دیالۆگ دەدات.
ئاشتەوایی نیشتمانیی نوێ:
ئەم فشارە ناوخۆییە وا دەكات سەركردایەتیی سیاسیی كورد (بەتایبەت یەكێتی و پارتی) بگاتە ئەو بڕوایەی كە چارەنووسیان پێكەوە بەستراوەتەوە. دانوستانێكی رژد دەست پێ دەكات بۆ كاراكردنەوەی دامەزراوەكانی حكوومەت، سەربەخۆكردنی دەسەڵاتی دادوەری و دانانی سنوورێك بۆ دەستێوەردانی حزب لە كاروباری ئاسایشدا.
گەڕانەوەی متمانە:
بە ئازادكردنی گیراوانی سیاسی، داوای لێبوردنكردن لە قوربانیان، لێپرسینەوە لە ئەنجامدەرانی توندوتیژییەكان و قەرەبووكردنەوەی زیانلێكەوتووان، هەنگاوێكی كرداری دەنرێت بۆ گەڕاندنەوەی متمانەی هاووڵاتییان. ئەمە وادەكات ژینگەیەكی لەبارتر بۆ ئازادیی ڕادەربڕین و كاری سیاسی بڕەخسێت.
بەهێزبوونەوەی پێگەی هەرێم:
یەكڕیزیی ناوخۆیی، پێگەی هەرێم لە بەرانبەر بەغدا و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیدا بەهێز دەكاتەوە. هەرێم دەتوانێت بە یەك دەنگ و یەك ستراتیجییەتەوە مامەڵە لەگەڵ دۆسیە چارەنووسسازەكاندا بكات.
لە سێیەم سیناریۆیدا ئەو نووسەر ئاماژە بەوە دەكات، كپكردنەوەی كاتی و مانەوەی ترس: دوای فشاری ناوخۆیی و دەرەكی، دەسەڵاتداران لە سلێمانی پاشەكشەیەكی تاكتیكی دەكەن. توندوتیژییەكان كەم دەبنەوە و هەندێك لە گیراوان ئازاد دەكرێن، بەڵام ژینگەی ترس و خۆسانسۆركردن وەك خۆی دەمێنێتەوە. "هێڵە سوورەكان" بۆ ئازادیی ڕادەربڕین زۆر تەسكتر دەبنەوە.
بەردەوامیی ململانێی ژێر بە ژێر:
ململانێی نێوان یەكێتی و پارتی بەردەوام دەبێت، بەڵام هیچ لایەك ئامادە نییە بەرپرسیارێتیی هەڵوەشاندنەوەی تەواوەتیی قەوارەی هەرێم لە ئەستۆ بگرێت. بۆیە دۆخێكی "نە شەڕ و نە ئاشتی" لەنێوانیاندا دروست دەبێت كە دەبێتە هۆی پەكخستنی بەردەوامی حكوومەت و خزمەتگوزارییەكان.
ئابووریی لاواز و بێهیوایی گشتی:
ئابووریی هەرێم لەم دۆخەدا گەشە ناكات و لە حاڵەتی مانەوەدا دەبێت. مووچە و بودجە وەك كارتی فشاری سیاسی بەكار دەهێنرێن. بێكاری و بێهیوایی لەناو گەنجاندا درێژە دەكێشێت و كۆچكردن دەبێتە ئاواتی زۆرینە.
داخورانی پلە بە پلەی سەروەری:
هەرێم ڕۆژ دوای ڕۆژ لاوازتر دەبێت و بەغدا دەسەڵاتەكانی زیاتر دەبێت. ئەم پرۆسەیە خاو دەبێت، بەڵام بەردەوام. هەرێم لەبری ئەوەی ببێتە فیدراڵییەكی بەهێز، دەبێتە ئیدارەیەكی خۆجێیی لاواز كە تەنیا لە ڕواڵەتدا هەندێك دەسەڵاتی هەیە.
لە دەرەنجامی گوتارەكەشیدا ئەوە دەخاتەڕوو، داهاتوو هێشتا نەنووسراوەتەوە، بەڵام ڕووداوەكانی ئەمدواییەی سلێمانی زەنگێكی ئاگاداركەرەوەی گەورە بوون. هەرێمی كوردستان لەسەر سێڕێیانێكی مێژوویی وەستاوە: یان هەڵدێری دابەشبوون و پووكانەوە، یان بووژانەوە لە ڕێگەی چاكسازییەكی بوێرانەوە، یانژی مانەوە لە دۆخی چەقبەستن و داخورانی هێواشدا.
بەرپرسیارێتیی هەڵبژاردنی یەكێك لەم ڕێگەیانە لە ئەستۆی سەركردایەتیی سیاسیی كورد و كۆمەڵگەی كوردستاندایە. بێدەنگی و خۆكەڕكردن لە ئاست ئەم پێشێلكارییانە، ڕێگە بۆ سیناریۆی یەكەم خۆش دەكات. لە كاتێكدا فشارێكی مەدەنی و سیاسیی ڕاستەقینە، دەكرێت دەرگا بۆ سیناریۆی دووەم بكاتەوە. ئەگەرنا چارەنووسی هەرێم لە سیناریۆی سێیەمدا قەتیس دەمێنێت؛ واتە مردنێكی هێواشی ئەو خەونەی كە خوێنێكی زۆری لە پێناودا ڕژاوە.
وەڵام بدەوه