عێراق وڵاتێکی فرە نەتەوەو فرە ئایین و خاوەنی پێکهاتە و دیموگرافیایەکی هەمەجۆرە. چ لە رووی موزائیکی دانیشتوانەوەو چ لە رووی فەرهەنگ و پێکهاتە ئەتنی و ئایین و ئایینزاکانەوە.
پیادە کردنی سیستەمی فیدڕاڵی لەو کۆمەڵگایانەی خاوەنی دانیشتوانی یەکپارچەو تاک رەگەز و تاک ئایین و تاک نەتەوە نین، زۆرێک لە کێشەو گرفت و ناکۆکی و جیاوازیە ئەتنیەکانی چارەسەر کردووەو دامەزراوەیەکی قەزایی لە چەشنی دادگای باڵای فیدڕاڵی و دەستوری دوا قسەو بریار لەسەر سەرجەمی پرسەکان دەردەکات.
لەمجۆرە کۆمەڵگایانەدا دادگای فیدڕاڵی بەرزترین دامەزراوەی وڵاتەو هەمووان بە بێ جیاوازی گوێڕایەڵی دەبن و ڕێز لە بریارو راسپاردەو رێنماییەکانیەوە دەگرن.
لە کۆمەڵگایەکی فرە رەگەزی وەک کۆمەڵگای عێراقی، سەرجەم عێراقیەکان بە هەموو چین و توێژەکانەوە خوازیاری دادگایەکی فیدڕاڵی بوون، بە لەبەر چاوگرتنی پێکهاتە ئەتنی و ئایین و ئایینزاکانەوە شکۆی خۆی وەک بەرزترین دامەزراوەی قەزایی و دەستوری لە دەست تێوەردانی دەرەکی بپارێزێت.
بەڵام هەروەک تێبینی کراوە ئەم دادگایە کەم تا زۆر ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ کەوتۆتە ژێر فشارو هەژمونی وڵاتێکی خاوەن نفوزو بریاری ئیقلیمیەوە.
دادگای فیدڕاڵ لە بری لەبەرچاوگرتنی دۆخی هەستیارو رابردووی خوێناوی و پڕلە شەڕوپێکدادان و نەهامەتی عێراقیەکان بە گشتی و تایبەتمەندی هەرێمی کوردستان بە تایبەتی و یەکلایی کردنەوەی مەعقولانەی کێشەکانەوە، خۆی کردووە بەشێک لە کێشە بونیادەکانی کۆمەڵگای عێراقیەوە.
بەم پێیەی سەرجەم بریارەکانی پەیوەست بە هەرێمی کوردستان بۆن و بەرامەو کاریگەری کارتێکردنی هێزە هەرێمایەتیەکانی پێوە دیارەو سەلماندوویەتی ئامرازێکە بەدەست چەند هێزێکەوە بۆ لە قالب دان و ئیحتیوا کردنی هەرێمی کوردستان و دامودەزگا شەرعی و یاساییەکان و بچووک کردنەوەی وەک پارێزگایەکی عێراقی.
وەڵام بدەوه