حكوومەتی هـەرێمی كـوردستان رای دەگەیەنێت، بـە شـانـازیـیەوە بـە فـەرمـی بـووین بە ئـەنـدام لە یـەكـێتیی نــێودەوڵــەتـی بۆ پـاراســتنی ســروشــت. ئــەمــەش هــەنــگاوێــكی مــێژوویـیە و هـەرێــمی كــوردسـتان دەخــاتــە ڕیـزی كــۆمــەڵــگەی نــێودەوڵــەتـی.
ئـەم ڕاگـەیـانـدنـە لـە كـۆنـگرەی جـیهانـیی یـەكـێتیی نـێودەوڵـەتـی بـۆ پـاراسـتنی سـروشـت لـە ئـەبـوزەبـی بڵاو كـرایـەوە، كـە وڵاتان و زانـا و بەرپرسانی بواری ژیـنگە لـە سـەرانسـەری دنیا، كـۆبـوونـەوە بۆ دەستنیشانكردنی كارە لە پێشینەكانی پاراستنی سروشت لە سەرانسەری دنیا.
د. هـانـی ئـەلـشاعـر بـەڕێـوەبـەری ڕۆژئـاوای ئـاسـیا لـە یـەكـێتیی نـێودەوڵـەتـی بۆ پـاراسـتنی سـروشـت گوتـی، ''خـۆشـحاڵـین بـەخـێرهـاتـنی حـكوومـەتـی هـەرێـمی كـوردسـتان دەكەین بـۆ ناو خـێزانـی یـەكـێتیی نـێودەوڵـەتـی بۆ پـاراسـتنی سـروشـت. ئـەمە سـەرەتـای دەسـتپێكی هـەنـگاوێـكی گـرنـگە بـۆ بــەهــێزكــردنــی هــەوڵــەكــانــی پــاراســتنی ســروشــت لــە هەرێمی كوردستان و عێراق و تــەواوی نــاوچــەكــە. دەوڵــەمــەنــدیــی هـەرێـمی كـوردسـتان لـەڕووی سـروشـت و فـراوانـبوونـی ڕۆڵـی سـەركـردایـەتـی لـە ڕووی ژیـنگەوە، دەرفـەتـێكی مـەزن دەبـەخـشێت بـۆ هـاوبـەشـییەكـی كـاریـگەر. بـەیـەكـەوە كـار دەكـەیـن بـۆ پـاراسـتنی فرەچەشنیی زیــندەوەران و بنیاتنانی خــۆڕاگــریــی بــەرانــبەر گــۆڕانــی كــەشوهــەوا و پشتگیریكردنی پیشكەوتنی بەردەوام بۆ كۆمەڵگە و سیستمی ژینگەیی''.
بـەیـان سـامـی عەبدولڕەحمان ڕاوێـژكـاری بـاڵای سـەرۆكـی حكوومـەتی هـەرێـمی كوردستان بـۆ كـاروبـاری دەرەوە و گــۆڕانــی كــەشوهــەوا گوتــی، بــوونــە ئــەنــدام لــە یــەكــێتیی نــێودەوڵــەتــی بــۆ پــاراســتنی ســروشــت، هــەنــگاوێــكی مــێژووییە بــۆ حــكوومــەتــی هــەرێــمی كــوردســتان. ئــەمــە ڕەنــگدانــەوەی فــراوانــبوونــی پـابـەنـدیـیەكـانـی حـكوومـەتـی هـەرێـمە بـۆ بـەرەوپێشـبردنـی ژیـنگە و پـاراسـتنی فرەچەشنیی زیـندەوەران و بەكارهێنانی سەرچاوە سروشتییەكانمان بەشێوەیەكی بەردەوام'.
دەشڵێت، ئێمە پابەندین بە پـاراسـتنی شـاخ و ڕووبـار و دارسـتانـەكـانـمان بـۆ نـەوەكـانـی داهـاتـوو، هـەروەهـا بـەشـدار دەبین لـە هەوڵە جیهانییەكان بۆ بەرەنگاربوونەوەی گۆڕانی كەشوهەوا.
مەسروور بارزانی ســەرۆكــی حــكوومەتــی هــەرێــمی كــوردســتان، پشــتگیریی دەكــات لــە پـاراسـتنی فرەچەشنیی زیـندەوەران لـە كـوردسـتان، لـەوەی كـە حـكوومـەتـی هـەرێـمی كـوردسـتان ڕۆڵـی هەبێت لە پاراستنی سروشت لە عێراق و ناوچەكە و دنیا.
ئەمە بۆچی گرنگە؟
ئـەنـدامـێتی لـە یـەكـێتیی نـێودەوڵـەتـی بۆ پـاراسـتنی سـروشـت، هـەرێـمی كـوردسـتان دەبـەسـتێتەوە بـەزیـاتـر لـە 1400 ڕێكخـراوی ئـەنـدام، لـە نـاویاندا حـكوومـەت و ڕێكخـراوی نـاحـكوومـی و دەزگـاكـانـی تــوێــژیــنەوە لــە زیــاتــر لــە 170 وڵات كــە یــەك ئــامــانــج بــەیــەكــیانــەوە دەبــەســتێتەوە، ئــەویــش پاراستنی میراتی سروشتیی گۆی زەوییە لە:
بـەهـێزكـردنـی یـاسـا و سـیاسـەتـی پـێـوەنـدار بـە ژیـنگە كـە هـاوتـەریـب بـێت لـەگـەڵ ستانداردە نێودەوڵەتییەكان.
هـاوئاهـەنـگیكردن لـەگـەڵ شـارەزایـانـی جـیهانـی لـەسـەر پـاراسـتنی فرەچەشنیی زیندەوەران، بەڕێوەبردنی ئاو و خاك و بەدارستانكردنەوە.
دەســتگــەیشــتن بــە دەرفــەتــی تــوانــاســازی و پــاڵپشــتیی بــۆ پــڕۆژەی پــاراســتنی سروشت و خۆڕاگریی بەرانبەر گۆڕانكاری كەشوهەوا.
پـەرەپـێدانـی گـەشـتوگـوزاریـی ژیـنگەدۆسـتانە و وەبـەرهـێنانـی سـەوز، ئـەمـەش وەك بەشێك لە ستراتیجێكی فراوان بۆ گەشەسەندن.
هەمەجۆریی زیندەوەران و كولتووری سروشت لە كوردستان.
هـەرێـمی كـوردسـتان شـوێـنی هـەنـدێـك لـە گـرنـگتریـن سیسـتمـە ژیـنگەیـیەكان و گـیانـلەبـەرانـی كـێویـیە لـە عـێراق. زنـجیرە چـیاكـانـی هـەرێـمی كـوردسـتان، دارسـتانـی داربـەڕوو و رووبـارەكـان، لـە چـیاكـان شـوێـنی ژیـانـی چەندان جۆری جیاوازی زیـندەوەرن، لـە نـاویاندا پـڵنگی زاگرۆس كـە تـا ئێسـتەش لـە نـاوچـەی بـارزان و قـەرەداخ و دارسـتانـی نـاو چـیاكـان دەژی. هـەروەهـا بـووكـە كـانـی كـوردسـتانـی، كــە هــەردووكــیان لــە لیســتی ســووری یــەكــێتیی نــێودەوڵــەتــی بۆ پــاراســتنی ســروشــتدان و مــەتــرســی لـەنـاوچـوونـیان لـەسـەرە. زیـاتـر لـە 2000 جـۆر ڕووەك، گـوڵـی كـێوی، داربـەڕوو و قـەزوان، گـیای دەرمـانـی، تـایـبەتـن بـەسیسـتمـی ژیـنگەیـی نـاوچـەكـانـی چـیاكـانـی زاگـرۆس. زیـاتـر لـە 350 جـۆر بـاڵـندەی جـیاواز تـۆمـار كـراون، لـەنـاویاندا بـاڵـندە كـۆچـبەرەكـانـی وەك لـەقـلەق و هـەڵـۆ و پـەڵاوی كـوردسـتان، ئـەمـەش نـیشانـەی گـرنـگیی كـوردسـتانـە وەك رێـڕەوی كـۆچـی بـاڵـندە لـە ڕۆژهـەڵاتـی دەریای سپیی ناوەڕاست. حـكوومـەتـی هـەرێـمی كـوردسـتان هـیوادارە بـەشـێوەیـەكـی فـەرمـی، چـەنـد نـاوچـەیـەك وەك نـاوچـەی پـارێـزراو بـناسـێنێت، لەوانە نـاوچـەی بـارزان كـە لـەلایـەن خـەڵـكی ئـەو نـاوچـەیـە پـارێـزراوە، پـاركـی نیشــتمانــیی هــەڵــگورد- ســەكــران، نــاوچــەی پــارێــزراوی قــەرەداخ كــە پــێكەوە هــەزاران هــێكتار لــە دارسـتان و نـاوچـەی ئـاوی و ژیـنگەی كـێوی لـە لـەنـاوچـوون دەپـارێـزن كـە گـرنـگن بـۆ ژیـانـی كـێوی و دانیشتووانی ئەو ناوچانە.
ئـەم نـاوچـانـە تـەنـیا خـەزێـنەیـەكـی بـەهـاداری ژیـنگەیـی نـین، بـەڵـكو سـەرچـاوەی بـژێـوی و كولتوور و نـاسـنامـەی خـەڵـكی كـوردسـتانن. بـوون بـە ئـەنـدام لـە ڕێكخـراوی یـەكـێتیی نـێودەوڵـەتـی بـۆ پـاراسـتنی سـروشـت، یـارمـەتـیی حـكوومـەتـی هـەرێـمی كـوردسـتان دەدات ئـەم نـاوچـانـە باشتر بپارێزێت و ستراتیجییەكانی هاوتەریب بكات لەگەڵ ستانداردە نێودەوڵەتییەكان.
هەنگاوێك بەرەو داهاتوویەكی بەردەوام
حـكوومـەتـی هـەرێـمی كـوردسـتان پـێشوەخـتە ژمـارەیـەك دەسـتپێشخەریی كردووە، لـەوانـەش پـلانـی خـۆگـونـجانـدن لـەگـەڵ گـۆڕانـی كـەشوهـەوا و چـاكـسازیـی بـەڕێـوەبـردنـی ئـاو. ئـەنـدامـبوون لـە ڕێكخـراوی یـەكـێتیی نـێودەوڵـەتـی بـۆ پـاراسـتنی سـروشـت، دەبـێتە هۆی بـەهـێزتركـردنـی ئـەم هـەوڵانـە و كردنەوەی دەرگای نوێ بۆ هاوبەشیی نێودەوڵەتی بۆ بووژاندنەوەی ژینگە و گەشەی بەردەوام.
بـەیـان سـامـی دەڵێت، بوون بە ئـەنـدامی ئەم ڕێكخراوە، ئـامـاژەیـەكـە بـۆ دنیا كـە حـكوومـەتـی هـەرێـمی كـوردسـتان، ئـامـادەیـە هـاوبـەشـێكی بـەرپـرسـیار بـێت بـۆ پـاراسـتنی هـەسـارەی زەوی. هـەروەهـا گوتــی، ''ئــێمە پــەرۆشــین لــە ئــەزمــوونــی ئــەوانــی تــرەوە فــێر بــین و ئــەزمــوونــی خــۆمــانــیان لــەگــەڵ بەش بكەین، پشكمان هەبێت لە دروستكردنی داهاتوویەكی سەوزتر و خۆڕاگر''.
لەبارەی یەكێتیی نێودەوڵەتی بۆ پاراستنی سروشت: ڕێكخـراوی یـەكـێتیی نـێودەوڵـەتـی بۆ پـاراسـتنی سـروشـت كـە لـە سـاڵـی 1948 دامـەزراوە، گـەورەتـریـن و فـراوانـتریـن تـۆڕی ژیـنگەییە. زانـیاری و ڕێـنوێنیی و هـاوبـەشـیی دابـین دەكـات بـۆیـارمـەتـیدانـی كۆمەڵگەكان لە پاراستنی سروشت و دڵنیابوون لەوەی پێشكەوتن بەردەوام و یەكسانە.
وەڵام بدەوه