لەشکرکێشی ئیسرائیل لە سوریادا

لەشکرکێشی  ئیسرائیل  لە  سوریادا :

 ئامانجی سەربازی و پەیامی سیاسی

 لەو ڕۆژەی چەکدارانی  ئۆپۆزسیۆنەکانی سوریا چوونە ناو دیمەشق و بەشار ئەسەد بەرەو مۆسکۆ هەڵات ،  بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل سەردانێکی ئاست بەرزی بۆ بەرزاییەکانی جۆلان  ئەنجامدا.  لە میانی سەردانەکەدا نەتانیاهۆ ڕایگەیاند کە شەڕی ئیسرائیل لە دژی غەززە و لوبنان و ئێران ڕێگەی خۆشکرد بۆ ڕووخانی ڕژێمی ئەسەد و "ڕووخساری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی گۆڕی"، ئەمەش لە لێدوانەکانیدا لە سەرەتای شەڕەکەی   دووبارەی دەکاتەوە  7ی تشرینی یەکەمی 2023.

 هەروەها ناتانیاهۆ هەڵواشاندنەوەی  ڕێککەوتننامەی  ناوچەی چەکداماڵڕاوی  لە ساڵی 1974ی ڕاگەیاند و هاتنە ناوەوەی هێزەکانی ئیسرائیل بۆ ناوچەی پارێزراو کە بەهۆی ڕێککەوتنەکەوە دروستبووە ئاشکرا کرد . 

 ڕاپۆرتەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە ئێستا هێزەکانی ئیسرائیل  لووتکەی چیای هرمون و پێنج شارۆچکەی جۆلانی ئازادکراویان کۆنترۆڵکردووە و تا 20 کیلۆمەتر لە دیمەشقەوە پێشڕەوی دەکەن.

  هێرشی ئاسمانی بەربڵاو:

 لە 9ی کانونی یەکەمەوە هێرشە ئاسمانییەکانی ئیسرائیل ژێرخانی سەربازی سوریایان کردۆتە ئامانج لە گەورەترین هەڵمەتی ئاسمانی لە دوای جەنگی 1973ەوە ئیسرائیل ڕەوایەتی بەو هێرشانە داوە وەک ڕێوشوێنێک بۆ ڕێگریکردن لە کەوتنە دەستی  چەکی سوریا لەلایان  " دوژمنکاران"یەوە.   بەڵام ئەو لایەنانەی ئێستا حوکمڕانی دیمەشق دەکەن هیچ نیشانەیەکی نیگەرانییان لە ئیسرائیل نیشان نەداوە، ئەمەش پرسیاری لەسەر پاڵنەرەکانی ئیسرائیل دروستکردووە.

 نیگەرانییەکان سەبارەت بە کۆنترۆڵکردنی داهاتوو

 ڕۆژنامەی ئیکۆنۆمیست باسی لە قسە و باسەکانی نێوان چاودێرانی ئیسرائیلی کردووە کە ئەبو محمد جولانی سەرۆکی هەیئەت تەحریر شام کە بە ناوی بنەچەی بنەماڵەکەیەوە لە جۆلان ناونراوە، ڕەنگە خواستەکانی داهاتووی بۆ ناوچەکە هەبێت.  هەندێکی تریش ئایدۆلۆژیای  هەیئەت  تەحریر شام بە ئایدۆلۆژیای حەماس دەچوێنن و تیشک دەخەنە سەر پەیوەندییەکانی لەگەڵ تورکیا.  هەروەها ڕەنگە دەستێوەردانی ئیسرائیل پەیامێک بێت بۆ ئەنقەرە کە پشتیوانی لە هەردوو  هەیئەت تەحریر شام و حەماس دەکات.

 ناتانیاهۆ لە نامەیەکدا بۆ ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی، کارەکانی ئیسرائیلی بە "رێوشوێنی بەرگریی کاتی" وەسفکرد تا ئەوکاتەی دەتوانرێت ڕێککەوتنێکی گونجاو بکرێت.   بەڵام وەزیرانی ڕاستڕەوی توندڕەو لە حکومەتی ئیسرائیلدا داوای لکاندنی ئەو بەشانەی جۆلانیان کرد کە پێشتر ئیسرائیل  رزگەری  نەکردبوو.

 کاریگەری ستراتیژی لەسەر سوریا:

 پێدەچێت ئەم هەڵمەتە سەربازییەی ئیسرائیل، سوپای سوریا زیاتر لاواز بکات و نەتوانێت هاوسەنگی خۆی بگەڕێنێتەوە یان تواناکانی خۆی بنیات بنێتەوە.  ئەو سوپایە پارچەپارچەکراوەی سوریا مەترسی لەسەر یەکگرتوویی سوریا دروست دەکات و دەرگا بەڕووی مۆدێلی حوکمڕانی ئەڵتەرناتیڤدا دەکاتەوە. 

 ئیسرائیل܆

 کاتز وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل لەم دواییانەدا بیرۆکەی دەوڵەتی یەکگرتووی سوریای ڕەتکردەوە و ئاماژەی بەوەدا کە کارەکانی ئیسرائیل لە ستراتیژییەکی فراوانتردا دەگونجێت بۆ دووبارە کێشانەوەی نەخشەکانی ناوچەکە بەپێی بەرژەوەندییە ئەمنییەکانی.

 کاردانەوەی درێژخایەن : 

 کارمیت ڤالێنسی، سەرۆکی پرۆگرامی سوریا لە ئینستیتیوتی لێکۆڵینەوەکانی ئاسایشی نیشتمانی ئاماژەی بەوەدا کە بە نەمانی ئەسەد و کەمبوونەوەی کاریگەریی ئێران لە سوریا، ئیسرائیل دەرفەتی ئەوەی هەیە کە دیپلۆماسی لەگەڵ یاریزانە نوێیەکان پەیوەندی بکات و ئاسایشی ناوچەکەی مسۆگەر بکات.

 لە کۆتاییدا، هەڵمەتی سەربازیی فراوانکراوی ئیسرائیل لە سوریا هەڵگری هەردوو ڕەهەندی سەربازی و سیاسییە، ئەمەش ئاماژەیە بۆ گۆڕانکارییەکی ئەگەری لە دیمەنی ستراتیژی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا  کە لە ستراتیژیەتی  ئیسرائیل و ئەمریکادایە  گۆڕانکاری  دیمۆگرافی و جیوپلۆتیکی و جوگرافی  و هەڵتەکاندنی سستمی دەسەڵاتەکانی کۆنی بەدوادا دێت .. 

چەک و لۆجستی سەربازی : 

   لەڕووی لۆجستی چەک وسوپاوە  ئیسرائیل تەواو ژێرخانی رووسیەکەی سوپاس سووریای پێشووی کۆتای پێهێناو چیدی چەک و جولی رووسی سێبەری ئاگری لە سووریا و لوبناندا نەما دژ بە ووڵاتەکەیان ،لە هەمان کاتدا  کردنەوەی بازارێۆی نوێ لە چەند ساڵی داهاتوو بۆ ئەمریکا کە هێدی هێدی  دوای سەقامگیر بوونی ستمێک کە بەدڵی رۆژئاوا و بەپێی رێکەوتنی نێو دەوڵەتی لە دیمەشق دەسەڵات دەگرێتە دەست جا سستمی سەروو مۆدیلی عێراقی ئێستا دەبێت ... نەسونەی ئەمەوی بەهێز دەبێت تیادا نە عەلەوی و شیعەی پێشوو سەردەردێننەوە و نە کوردیش بەئەو ئارمیە لە سووریا دەمێنێت تا هەسەدە وێنە و ئاڵا و هزری نەگۆڕێت دەنا دەیگۆڕن و پشتیشی تێدەکەن هەر وبەستەی پێ کەکە بن ...  

 سووریا بەرەو نائارامی زیاتر و دابەش بوونی لایانەکانی نێو دیمەشق  ئەو حەقیقەتە دەردەخەن لە داهاتوودا .کە شام بەرەو تاریکی شەوی خۆی دەروات .. 

‏Garmiyan Salahaalden